شرکت دانش بنیان اطلس سرام کویر تولیدکننده آجرهای دیرگداز برای توربین‌های گازی طرح زیمنس نیروگاه‌های کشور با کمک فناوری نانو و به روش فوق تبرید است. علاوه بر واحدهای نیروگاهی، این مجموعه محصولات خود را به دیگر صنایع استراتژیک کشور از جمله صنایع فولادسازی عرضه کرده است. دانش فنی تولید محصولات این شرکت که برپایه فناوری نانو و به روش فریزکستینگ است، در انحصار دو شرکت زیمنس آلمان و جنرال موتورز آمریکا است. با تلاش متخصصین خود، این شرکت نیز موفق به تولید این محصولات در ایران گردیده است. علاوه بر واحدهای نیروگاهی، این مجموعه محصولات خود را به دیگر صنایع استراتژیک کشور از جمله صنایع فولاد عرضه کرده است. برای آشنایی هر چه بیشتر با شرکت اطلس سرام کویر گفتگویی را با مدیر عامل محترم جناب آقای مهندس محمد حسین‌زاده ترتیب داده‌ایم.
فارغ التحصیل دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته مهندسی مواد سرامیک از دانشگاه علم و صنعت ایران هستم. تخصص بنده در مبحث دیرگدازها است. از سال ۱۳۷۶ تا سال ۱۳۸۳ در یک شرکت بزرگ تولیدکننده مواد نسوز به نام فرآورده‌های نسوز پارس فعالیت داشتم. در فاصله زمانی سال ۱۳۷۶ تا سال ۱۳۸۳ مرکز تحقیقات فرآورده‌های نسوز پارس که من مسئولیت آن را برعهده داشتم، ۵ سال مرکز تحقیقات نمونه کشوری در بخش صنایع فلزات غیرآهنی شد و سال‌های آخر هم که در بخش تولید حضور داشتم واحد تولید نمونه استانی شدیم. از سال ۱۳۸۳ شرکت فرآورده‌های نسوز مهرگداز را که وضعیت به سامانی نداشت و در حال فروش بود را با یک گروه ۴ نفره به بهره‌برداری رساندیم. در این شرکت که از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۲ حضور داشتم، ما توانستیم شرکت را به سوددهی برسانیم تا جایی که سود خالص آن شرکت به 60 میلیارد تومان در سال ۱۳۹۲ رسید. این درحالی بود که قرار بود در سال ۱۳۸۳ این شرکت با مبلغ 8 میلیارد تومان واگذار شود.
– پس بنابراین کسب و کار فعلی شما در ادامه تجربیات دانشگاهی و کاری شما بوده است.
بلی. بنده از همان ابتدا نیز علاقه‌مند به ادامه کار در زمینهٔ تحصیلی خود بودم. در حدود بیست سال در این صنعت فعالیت داشتم. بیش از ۷ سال در دانشگاه آزاد میبد به تدریس دروس تخصصی دیرگداز مشغول بودم و بیش از ۲۵ مقاله در ژورنال‌های داخل و خارج از کشور به ثبت رساندم که بخش عمده‌ای از این مقالات در زمینه فناوری نانو است.
– حیطه تخصصی شرکت اطلس سرام کویر را معرفی بفرمایید.
در کشور ایران مصرف نسوز حدود 450 هزار تن در سال است که از این مقدار 300 هزار تن در داخل کشور تولید شده و مابقی هم از خارج کشور وارد می‌شود که بیشتر قطعات وارداتی قطعات سرامیکی پیشرفته با دانش فنی بالا هستند. تولید این بخش از محصولات در ایران لازمه داشتن دانش فنی و یا تجهیزات پیشرفته است. ما در این زمینه توانستیم با آوردن دانش فنی برتر، بخشی از محصولات را با تولید نمونه داخلی جایگزین محصولات وارداتی کنیم. کار ما از سرامیک‌های محفظه احتراقی بود که در توربین‌های گازی V94.2 زیمنس مورد استفاده قرار می‌گرفت. این توربین‌ها در صنعت نیروگاهی هستند که حدود ۲۰۰ توربین از این نوع در کشور وجود دارد. بخش عمده برق کشور از همین توربین‌ها تولید می‌شود و همگی طرح زیمنس هستند.
در قسمت بالایی این توربین‌ها دو محفظه احتراق وجود دارد. این آجرها که بسیار از نظر ابعادی و از لحاظ کیفی، خواص فیزیکی و مکانیکی ویژگی‌های منحصر به فردی دارند، در بالای سر توربین نصب می‌شوند. حساسیت این قطعات به حدی زیاد است که اگر کوچکترین قسمتی از این آجرها به هردلیل جدا شود، روی پره‌های توربین افتاده و در اثر چرخش پره‌های توربین باعث شکستن آنها شده و خسارات میلیاردی به نیروگاه وارد می‌کند. از این لحاظ دانش فنی این قطعات بسیار بالاست و حساسیت این قطعات فوق العاده زیاد است.
ما سال ۱۳۹۲ این شرکت را تأسیس کردیم و توانستیم تا سال ۱۳۹۴ و با گذراندن آزمایش‌های مختلفی که در حضور نمایندگان توانیر باید صورت می‌گرفت به توانایی ساخت این آجرهای نسوز دست یابیم. بومی‌سازی دانش فنی ساخت این محصولات، که بر پایه فناوری نانو است، با بدست آوردن پتنت‌ها و اطلاعات فنی شرکت‌های خارجی و همچنین مهندسی معکوس آجرهای آنها و در نهایت تحقیقات و آزمایشات داخلی صورت پذیرفت. در آخر با تلاش مهندسین و کارکنان شرکت توانستیم این آجرها را در ایران به تولید انبوه برسانیم.
– چه گواهینامه‌هایی را در این زمینه دریافت کرده‌اید؟
به دلیل آن که این محصول حساسیت‌های بالایی داشت، توانستیم از آزمایشگاه‌های بین‌المللی خارج از کشور تأییدیه‌های لازم را بگیریم. همچنین موفق شدیم تأییدیه توانیر جهت استانداردهای تولید بر اساس طرح زیمنس را دریافت کنیم و در وِندور لیست توانیر هم قرار بگیریم. در زمینه فناوری نانو نیز گواهی نانو مقیاس را از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو دریافت کردیم.
– تمام مراحل ساخت محصولات دیرگداز در شرکت اطلس سرام کویر بومی‌سازی شده است؟
ما توانسته‌ایم تمامی قطعات حوزه کاری خود را که در صنعت نیروگاهی به کار می‌روند، بومی‌سازی کرده و در داخل کشور تولید کنیم. البته دانش فنی تولید این محصول را توانستیم داخل کشور انجام بدیم ولی مواد اولیه این محصول کلاً از خارج کشور تأمین می‌شود و تاکنون فرد یا شرکتی نتوانسته مواد اولیه را در داخل ایران تولید کند. دلیل آن هم عدم حمایت از سرمایه‌گذار در این بخش در داخل کشور بوده است.
– درباره بحث تحقیق و توسعه در شرکت و ارتباط با مراکز دانشگاهی چه رویکردی داشته‌اید؟
چون شرکت ما یک شرکت Know how محور است و براساس دانش فنی نانو طراحی شده، بخش تحقیقات و توسعه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
ما با دانشکده مواد دانشگاه علم و صنعت ارتباطات خوبی داریم و توانستیم از مرکز تحقیقات و کتابخانه آن دانشگاه استفاده کنیم. ولی چون این دانش فنی که بر پایه فناوری نانو و به روش فوق سرمایش است برای اولین بار در ایران اجرا شده اطلاعات زیادی در این مورد موجود نبود و ما این دانش فنی را به دانشگاه علم و صنعت هم با تقدیم مقالات ارائه نمودیم. همچنین توانستیم از بنیانگذار رشته سرامیک جناب آقای دکتر واهاک مارقوسیان لوح صنعتگر برتر را دریافت کنیم.
– در شروع کار به عنوان یک شرکت نوپا، با تجربه‌ای از جنس عدم تطابق هزینه‌ها و برآوردها مواجه شدید؟
از لحاظ زیرساختی ما پیش‌بینی‌های لازم را داشتیم و بر مبنای قطعه‌ای که تولید می‌کنیم بودجه‌بندی نمودیم و پس از دریافت تأییدیه‌های لازم قطعات را تولید کردیم. منتها در مسیر گرفتن تأییدیه‌ها هزینه آنها بسیار بیشتر از برآورد ما بود، شاید صدها مرتبه بالاتر از آن هزینه‌ای بود که ما متصور بوده و پیش‌بینی کردیم. به عنوان مثال ما گمان می‌کردیم هزینه‌های آزمایشگاه مشخص است؛ برای این موضوع یک بودجه‌بندی درنظر گرفته بودیم و سپس هزینه‌های ایاب و ذهاب و هزینه‌های جانبی کارشناسان جهت حضور در هنگام تست را نیز برآورد کردیم، ولی در نهایت دیدیم که هزینه‌های متفرقه بسیار بالاتر از حدود تصورات ما بوده و اکثر بودجه‌های در نظرگرفته شده صرف هزینه‌های جانبی شد تا بالاخره توانستیم این گواهینامه‌ها را دریافت کنیم. با توجه به اینکه در اوایل کار درآمدی نبود و متأسفانه وعده وعیدهای مسئولین هم عملی نشد، گذر از آن دوران بسیار سخت بود.
– در آن زمان برای حل این مشکلات حمایتی از شما صورت گرفت؟
متاسفانه حمایت زیادی نبود بخاطر اینکه این کار، کار جدیدی بود ولی با توجه به اینکه افرادی در سازمان توانیر و سازمان توسعه برق درخواست کننده پروژه بودند و تمایلی زیادی به جهت بومی‌سازی این قطعات در کشور داشتند ما را حمایت کردند تا به این مشکلات فائق آئیم.
– با توجه با برنامه‌ریزی‌های اولیه شرکت نظر شما درباره جایگاه کنونی شرکت به چه گونه است؟
ما تا بحال به صددرصد دانش فنی این قطعه دست پیدا کرده‌ایم و توانسته‌ایم کاملاً این قطعه را بومی‌سازی کنیم. تاکنون از رشد فنی راضی هستیم ولی مسلماً درب‌های علم بسته نیست و روز به روز می‌تواند گسترش پیدا کند. ما توانستیم این کار را گسترش بدهیم و در دیگر صنایع هم این دانش را بکار خواهیم گرفت.
در زمینه تحقق اهداف مالی نیز باید ذکر کنم علیرغم آنکه با مشکلات زیادی در مسیر فروش سرامیک‌های محفظه احتراق توربین‌های گازی در نیروگاه‌ها و عدم حمایت شرکت‌های داخلی نیروگاهی از این محصولات و عدم خرید آنان مواجه شدیم ولی ما این تهدید را به فرصت تبدیل کردیم و دانش فنی را در صنعت فولاد بکار بردیم و قطعات دیرگداز که در صنعت فولاد مصرف می‌شد، تولید کرده و بکار بردیم و از این لحاظ توانستیم به اهداف مالی خودمان هم دست پیدا کنیم.
– تعامل شما با شرکت‌های مصرف کننده محصولات شما چگونه بوده است؟
ما با شرکت‌های مصرف‌کننده در صنعت نیروگاه خصوصی ارتباط خوبی برقرار کردیم ولی با نیروگاه‌های زیرمجموعه مپنا نتوانستیم ارتباط چندانی برقرار کنیم با توجه به اینکه مصرف‌کنندگان محصولات ما تأییدیه‌هایی را نیز به ما دادند و تأیید کردند که این محصول قابلیت تولید انبوه و استفاده را داراست ولی در حد انتظارات ما گسترده نشد.
– پس بازار مصرف داخلی در بخش نیروگاهی هنوز در حد انتظارات شما استقبال نکرده‌اند.
در بخش نیروگاهی پذیرای محصولات ما بوده‌اند ولی این استقبال هنوز در حد انتظارات ما نبوده است. اما در صنایع فولاد توانستیم با شرکت‌های بزرگ نظیر مجتمع فولاد مبارکه و فولاد سبا قراردادهای بزرگی منعقد کنیم.
در صنعت نیروگاهی ترجیح به استفاده از محصولات کشورهای خارجی است دلیل آن هم ریسک‌پذیری بسیار پایین شرکت‌های نیروگاهی داخلی است، دولت هم بسته‌های حمایتی از ما ندارد و صرفاً در حد توصیه بازار مصرف را ترغیب به استفاده از محصولات شرکت ما می‌کند. متأسفانه توجهی به این توصیه‌ها، که از طریق شرکت دانش‌بنیان و یا نهاد ریاست جمهوری صورت گرفته است، نمی‌شود و اجباری برای نیروگاه‌های داخلی برای تهیه متریال از داخل کشور وجود ندارد، اما شرکت‌های فولادی چون دارای کارشناسان متخصص در امر نسوز هستند استقبال خوبی از محصولات ما داشته‌اند و ما توانسته‌ایم سفارشات خیلی زیادی از این شرکت‌ها بگیریم.
– در رقابت با تأمین کننده‌های خارجی بازار ایران چه مزایا و کاستی‌هایی دارید؟
از جمله مزایای ما نسبت به شرکت‌های خارجی می‌توان به دسترسی آسان و ارزان‌تر بودن محصولات ما نسبت به آنها اشاره کرد. مزایای شرکت‌های خارجی نسبت به ما موضوع ترجیح شرکت‌های دولتی به محصولات برند و ریسک‌پذیری کمتر است.
در بازار شرکت‌های فولادی درداخل، کیفیت بالاتری نسبت به رقبای خود ارائه داده‌ایم. با توجه به اینکه دانش فنی ما بر اساس فناوری نانو است در حالی که دیگر شرکت‌ها از روش‌های سنتی استفاده می‌کنند. از این رو کیفیت محصولات ما از لحاظ داشتن طول عمر بالاتر باعث شده بتوانیم رقبای داخلی خود را پشت سر گذاریم. اما در رابطه با رقبای خارجی آنها به خاطر برند بودنشان همچنان می‌توانند جایگاه خود را در کشور ما داشته باشند. از طرفی سخت‌تر شدن واردات در سال‌های اخیر توانایی ما را در رقابت با رقبای خارجی افزایش داده است.
– به آینده کسب و کار خود امیدوار هستید؟
با توجه به اینکه ما تأمین‌کننده محصولات نسوز برای صنایع مادر هستیم؛ مانند صنایع فولاد، سیمان، مس و تجهیزات نیروگاهی و این صنایع روز به روز درحال گسترش و تکامل هستند و امکان ندارد که برشکست و یا تعطیل شوند شرکت ما نیز با توجه به دانش فنی به روز خود همگام با آنها به سوی آینده‌ای روشن گام برمی‌دارد. چشم انداز شرکت ما برای ۵ سال آینده این است که بتوانیم به تمام شرکت‌های بزرگ محصولاتمان را عرضه کنیم. همچنین جایگاه شرکت را ارتقاء داده و محصولات بیشتری که جایگزین آجرهای خارجی می‌شود را تولید کنیم. کاملاً از رشد دانش فنی خود راضی هستیم و اگر موفق شویم منابعی را جذب کنیم قصد داریم که در توسعه محصولات و توسعه کارخانه سرمایه‌گذاری کنیم.
– چه برنامه‌ای برای جذب سرمایه و همکاری فنی در بخش تحقیق و توسعه خود دارید؟
ما با بسیاری از شرکت‌ها در این زمینه تعامل داشته‌ایم و خواسته‌ایم تا خودمان را حتی تحت لیسانس شرکت‌های خارجی درآوریم، منتها بدلیل تحریم‌ها آنها حاضر به همکاری با شرکت ما نیستند. اگر بستری فراهم شود و بتوانیم فضایی را ایجاد کنیم تا تحت لیسانس شرکت‌های خارجی و یا با روش‌های مشابه، محصولات خارجی را با جذب سرمایه گسترش دهیم بسیار در شکوفایی شرکت مؤثر خواهد بود.
– انرژی و تمرکز شرکت روی توسعه محصولات فعلی است یا نه ترجیح می‌دهید به ساخت محصولات جدید روی آورید؟
ما هر دو مقوله را همزمان پیش می‌بریم. محصولات فعلی در بخش نیروگاهی را توسعه خواهیم داد زیرا علیرغم دست یافتن به دانش فنی در این بخش هنوز نتوانسته‌ایم فروش خوبی داشته باشیم. در بخش پالایشگاه‌ها و پتروشیمی موفق نشدیم ورود پیدا کنیم چون موانعی در راه عرضه وجود داشت. همچنین در بخش فولاد در حال تحقیق و توسعه هستیم تا محصولات جدید را تولید کنیم. مطمئناً شرکت حفظ کیفیت محصولات فعلی را بسیار حائز اهمیت می‌داند.
– در راه تحقق بخشیدن به اهداف شرکت، چه انتظاری از مراکز حمایتی دارید؟
ما توقع داریم وقتی محصولی در ایران تولید می‌شود و کیفیت لازم را هم دارا است و توانسته است در وِندورلیست قرار گیرد و همچنین تأییدیه‌های مختلف را از جانب مصرف‌کننده دریافت کند، از واردات موارد مشابه خارجی جلوگیری به عمل آورند و یا شرکت‌های داخلی را ترغیب و مجبور به خرید از شرکت‌هایی نظیر شرکت ما نمایند.
– در آینده ساخت چه محصولی را در برنامه دارید؟
محصولات جدید ما در صنعت فولاد در بخش کوره‌های قوس هست که جایگزین آجرهای منیزیت گرافیتی آنها می‌شود که در جهان برای اولین بار اتفاق می افتد و کارهای تحقیق و توسعه آن در حال انجام است. این محصول را در آینده‌ای نه چندان دور به سراسر کشور عرضه خواهیم کرد.
با توجه به اینکه این محصول در ایران با مواد اولیه دیگری تولید می‌شود و عمدتاً از خارج از کشور تهیه می‌شود ما برای اولین بار می‌توانیم با توجه به انجام مراحل آزمایشگاهی برای لات بعد از تست اقدامات لازم را انجام دهیم و پس از آن به شرکت‌های فولادی سراسر کشور عرضه خواهیم کرد.
– ورود به بازارهای صادراتی در اهداف اطلس سرام کویر قرار دارند؟
در بین کشورهای خارجی قصد داریم در روسیه، سوریه و عراق بازارمان را گسترش دهیم و وارد بازار نیروگاهی و فولادی آنها شویم و در حال حاضر هم با یک شرکت نیروگاهی عراقی در حال توافق برای همکاری هستیم.
– شرکت در نمایشگاه‌های خارجی برای معرفی محصولات شما می‌تواند مؤثر باشد.
بدلیل هزینه بالای شرکت در نمایشگاه‌های خارجی هنوز حضوری نداشته‌ایم. اگر در نمایشگاه‌های تخصصی که در خارج از کشور برگزار می‌شود، در باب تأمین هزینه‌ها از ما حمایت داخلی شود کمک شایانی به ما خواهد شد.
– جهت جمع‌بندی نهایی اگر مطلبی مد نظر دارید، بفرمایید.
عمده مشکلاتی که با آن مواجه هستیم این است که اغلب قول‌هایی داده می‌شود ولی بدان عمل نمی‌شود. منابع مالی ما بسیار محدود بوده است. در حالی که منابع مالی بالاتری از حد کنونی نیاز داشتیم تنها یک بیستم نیاز ما، آن هم با تأخیری ۳ ساله ارائه شد که این مورد گره‌گشای مشکلات پیش روی ما نبود. بنابراین نیاز داریم وقتی مسئولین محترم مشکل ما را بررسی می‌کنند و دقیقاً می‌دانند ما به چه میزان منابع مالی نیاز داریم، از منابع نکاسته و همان مقدار را در اختیار ما قرار دهند.
مورد دوم آنکه همانطور که گفتم وقتی ما مصرف‌کننده‌ای را معرفی می‌کنیم با وجود آنکه بازار مصرف بزرگ محصولات ما هستند، به دلیل آنکه اجباری بر مصرف محصولات شرکت ما متوجه آنها نیست بنابراین نیازی به خرید از ما نمی‌بینند و به خرید محصولات مشابه خارجی روی می‌آورند.
